Herkese merhabalar
Bugün esneklik antrenmanlarının önemini, esneklik antrenmanlarını neden yapmalıyız konusunu konuşacağız. Günlük yaşamda hareketsiz kalmak, teknolojik ilerlemeler ve tekrarlayan hareketler nedeniyle oluşan postür bozuklukları nedeniyle bazı kaslarımız çok çalışırken, bazı kaslarımız da az çalışıyor. Az çalışan kaslarımız gevşek ve uzun kalırken, çok çalışan kaslarımız kısa ve sıkı oluyor. Bu farklılıklar hem antrenman kalitemizi olumsuz etkiler, hem de sakatlanma, incinme risklerini arttırabilir. Bunların yanı sıra yaşlandığımızda kas, sinir ve iskelet sitemimiz de gençliğimizeki gibi çalışmayacağından yaşam kalitemizi korumamız açısından esneklik antrenmanları çok önemlidir.
Şimdi esneklik ve mobilitenin antrenmanlarımızı nasıl etkileyebileceğini veya nasıl duruş bozuklukları oluşturabileceğini inceleyelim. Örneğin gastrocnemius, soleus, peroneals, adductors, iliotibial head, hip flexors, biceps femorisin kısa başı gibi kaslarımızın gergin ve sıkı olması nedeniyle pronation distortion syndrome ayakların içe bükülmesi ve dizlerin içe dönmesi durumu gerçekleşebilir. Burada uzamış kaslar ise anterior ve posterior tibialis, vastus medialis, gluteus medius, maximus ve hip external rotatorsdur.
Böyle bir durum anrenmanlarda yapacağımız hareketleri de etkiler. Peki nasıl? Bir kasın esnek ve aynı zamanda da güçlü olması, esneklik ve mobilite (kasın en geniş açıda hareket etme özelliği) niçin önemlidir ? Hareketleri yaparken örneğin bir squat hareketini düzgün yapamıyor isek, dizler içe veya dışa gidiyor, gövde öne düşüyorsa, kalça yeterince geriye gitmiyor ve dizler çok önde kalıyorsa, esneklik ve mobilite konusunda veya postürümüzde bir problem olduğunu düşünebiliriz. Eğer bunları düzeltmezsek vücut rahat ve dengeli bir pozisyon alamaz, bel, boyun, sırt, ve kas ağrıları gibi çeşitli ağrılar oluşabilir. Öyle ki vücudumuzun alt tarafında hatta ayaklarımızda olan bir yanlış pozisyon üst gövdemizdeki duruşumuzu bile etkileyebilir. Hareketler esnasında sakatlanma ve incinmelere neden olabilir. Kasları antrenman öncesi antrenmana hazırlar, antrenman sonrası da rahatlatırsak, vücuttaki kan dolaşımını sağlar, oksijen ve besinin gerekli yerlere ulaşması, kasların beslenmesini, gelişmesini ve toparlanmasını daha rahat sağlamış oluruz.
Esnekliğimiz ise bir çok faktöre bağlıdır. Esnekliğimizi etkileyen faktörler arasında kalıtım, bağ doku elastikiyetleri, eklem yapısı, gövde kompozisyonu, cinsiyet, yaş, eski yaralanmalar, tekrarlı hareketler, eklemi çevreleyen tendonların ve derinin kompozisyonu (daha çok aşırı kilolu insanlarda görülebilir), karşı kas grupları mukavemeti ve aktivite düzeyini sayabiliriz.
Esnekliğimizin artmasıyla hareket açılarımız genişler (ROM: Range of motion) ve nöromusküler etkinliğimiz de artar. Bunun nedeni ise nörümüsküler etkinlik ile yani beyin ve kaslarımızın arasındaki ilişkinin gelişmesi ile sinir sistemimizin odaklanması ve zihin ile bağlantısının güçlenmesidir.Neuromuscular activation yani nöromüsküler etkinlik, beyin, sinir sistemi ve kaslarımız arasındaki ilişkinin gelişmesidir. Egzersiz çeşitliliğinin artmasıyla farklı kas gruplarının aynı anda çalışması ve bu sayede kas gücününü arttırmaya başlayabiliriz. Peki nöromüsküler etkinliğini geliştirmek neden çok önemlidir? Şu an olmasa bile yaşlandığımızda kas kitlemiz de azalacak. Kas kitlemiz azaldığında ise daha güçsüzleşecek, kolaylıkla denge kayıpları, sakatlıklar ve incinmeler yaşayabileceğiz. Fakat nöromüsüler etkinliğimizi arttırdığımızda daha uzun ve yaşlılığımızda bile sağlıklı bir yaşama kavuşabiliriz.
Esneklikten bahsederken üzerinde konuşmadan geçemeyeceğimiz bir konu da Golgi Tendonudur. Esneklik hareketleri yaparken örneğin hamstring yani arka bacak kaslarımızı esnetirken, otururken ayaklarımıza doğru uzanmış halde, parmaklarımızın gidebildiği en son noktada sabit olarak 30 saniye boyunca beklersek, golgi tendonu beyne herhangi bir tehlike olmadığı ve vücudumuzun sadece esneme yaptığı uyarısını verecek ve böylece golgi tendonu aracılığıyla hamstring kaslarımız biraz daha uzayabilecektir. (statik esneme) Bu nedenle yogacılar özellikle yin yoga gibi yoga çeşitlerinde uzun süreler bir pozda sabit olarak kalır. Bu hem esnekliğimizi arttırı hem de normal antrenmanlarımız boyunca hareket açıklığımızın geniş olmasını sağlar. Golgi tendonları kas ve tendonun buluştuğu noktada olurlar.
Bugün dört esneme çeşidinden bahsedeceğim. Self Myofascial (self miyofasyal, SMR) esneme, aktif izole esneme dinamik esneme ve statik esneme.
Self miyofasyal esneme var olan kas düzensizliklerinin düzeltilmesi, tetikleyici noktaların azaltılması, aşırı aktif kas hareketinin önlenmesi için uygulanır. Örneğin soğukta kaldığımızda da sırtımızda kulunç diye tabir edilen kas veya kası saran zar içerisindeki gerilimin artmış olması nedeniyle kısalmış olan kasın gevşeyememesi nedeniyle oluşan kas düğümcükleridir ve ağrılara neden olur. Self miyofasyal esneme, sinir sistemi ve vücuttaki fasial sisteme odaklanmış bir esneme tekniğidir. Fasyalarımız kasların üzerindeki bağ dokuların oluşturduğu zardır. Latinceden gelir bant demektir. Self miyofasyal esnemede, oluşan bu kas düğümlerini ve fasyaları, foam roller, tenis topu vb baskılayıcı şekillerde rahatlatıyoruz.
Aktif izole esnemede ise her esnemede 1, 2 saniye esnemiş şekilde kalınır. 5-10 tekrar ve 1, 2 set yapılabilir.
Dinamik esneme hareketli bir şekilde kasları esnetmedir. Antrenman öncesi ısınma için kullanılabilir 10 tekrar, 3-10 egzersiz ve 1 set uygulayabiliriz.
Statik esnemeyi 1 veya 2 set 30 saniye boyunca esnemiş halde kalarak uygulayabilirsiniz. Antrenman sonrası yaptığımız klasik esneme hareketleridir. Antrenman sırasında kuvveti azaltabileceği için antrenman öncesi yapılmasını tavsiye etmiyoruz. Statik esnemede hareket mekanizması resiprokal ya da otojenik inhibisyon, dinamik esneme ve aktif izole esnemede ise hareket mekanizması resiprokal inhibisyondur. Otojenik inhibisyon bir kası esnetirken 30 saniye bekledikten sonra golgi tendonunun vücuda herşey yolunda, tehlike yok sinyalini vermesi ile kasın kendi kendine esnemeye devam etmesidir. Resiprokal inhibisyon ise kasımızın kasılırken örneğin biceps curl hareketinde bir tarafın (biceps) konsantrik kasılırken, diğer tarafın (triceps) eksantrik uzamasıdır.
Aşağıdaki videolarda dinamik, aktif izole ve self miyofasyal esnemeye örnekleri bulabilirsiniz. Sırt ağrıları olan kişilere için özellikle son videoyu izlemelerini tavsiye ediyorum. Eğer daha önce fitness ve esneklikle ilgili çalışmalar yapmadıysanız bir uzmana danışarak uygulamanız daha iyi olacaktır. Umarım faydalı olmuştur. Uzaktan eğitim ve online dersler için bana ulaşabilirsiniz. Youtube kanalını daha da aktifleştirip antrenmanlar koymaya başlayacağım takipte kalınız. Herkese Korona’dan uzak, bağışık ve süper bir haftasonu diliyorum.
Canan Yıldırım
Instagram: Luminy Life
0531 525 77 47
